ملاقات با امام زمان علیه السلام
ملاقات با امام زمان علیه السلام
نگارنده قبول دارد که در غیبت کبرا بعضى از نفوس قدسیّه چون سیّدبن طاووس وعلامه بحرالعلوم و شیخ محمد کوفى، موفق به دیدار یوسف فاطمه، حضرت مهدى موعود - روحى فداه - گردیدهاند، اما این لیاقت نصیب هر شخص نمىشود، و تا کسى خود را مهذّب ننماید و سنخیّت با آن نیّر وجود پیدا نکند، چنین نعمتى نصیب او نمىشود. (مقصود، ملاقات اختیارى توأم با شناسایى است).
علامه سیّد مهدى بحرالعلومرحمةاللَّه - که از اعاظم علماى امامیّه و داراى کرامات باهره بوده است - در بحث اجماع، راه جدیدى را ابداع فرموده است که از آن در گفتارِ علماىِ اصولِ قرنِ حاضر، به اجماع تشرّفى تعبیر مىشود.
چکیده نظر ایشان این است: در زمان غیبت کبرا براى بعضى از حاملین اسرار و علماى ابرار، توفیق تشرف حاصل و به دیدار امام نایل مىشوند، ولى چون مأمور به کتمان دیدارند، حکم خدا را در پوشش اجماع ابراز مىدارند.
این دیدگاه، مورد قبول محققان از علماى اصول واقع شده است، شیخ انصارى در کتاب "فرائد" آن را پذیرفته، ولى در غایت ندرت دانسته است.
صاحب "کفایة الاصول" نیز حصول آن را براى اوحدى از علما قبول نموده است.
مرحوم ملا احمد نراقى و ملا اسداللَّه شوشترى که هر دو از اکابر فقها مىباشند فرمودهاند: بسیارى از دعاها، استخارات، آداب و اعمال استحبابى که مدرک روایى ندارند، بر این اساس تدوین و تنظیم گردیدهاند.
تشرف علامه بحرالعلوم خدمت امام زمانعلیهالسلام
همان گونه که درباره علامه بحرالعلوم ( 1212 - 1155) مرقوم شد، فیض شرفیابى او به حضور امام عصر و ناموس دهر - عجلاللَّه تعالى فرجه الشریف - متواتر است.
محدث قمى در کتاب "فوائد رضویه" چند داستان براى ایشان نقل کرده است که به چکیده بعضى از آنها در این نوشتار اکتفا مىشود:
1 - بزرگان، از "ملّا زینالعابدین سلماسى" که از محارم اسرار سید بوده است نقل کردهاند که روزى میرزاى قمى به دیدار سیّد آمد، وقتى مجلس خلوت شد میرزا به سیّد گفت: از نعمتهاى غیرمتناهى که به شما براىتان روزى شده، ما را به فیض برسانید.
سید فرمود: دو شب قبل (شب گذشته) در مسجد سهله فیض ملاقات برایم حاصل شد و مناجات امام زمانعلیهالسلام را با الفاظى جالب که دل را منقلب و چشم را گریان مىکرد استماع نمودم؛ بعد از پایان مناجات، من را به نام فراخواندند، نزدیک رفتم تا جایى که دست من به آن جناب مىرسید.
مرحوم سلماسى گوید: چون کلام به اینجا رسید، سیّد وارد مطلب دیگرى شد. بعد از آن میرزاى قمى خواستار ادامه داستان شد، ولى سید به او فهماند که این از اسرار مکتوم است.
2 - باز از مرحوم سلماسى نقل شده است که شخصى از سیّد پرسید: آیا در زمان غیبت کبرا دیدار امام حاصل مىشود؟
سیّد در حالى که مشغول کشیدن قلیان بود، سر به زیر انداخت و آهسته فرمود: چه بگویم در جواب او و حال آنکه آن حضرت من را در بغل کشیده و به سینه خود چسبانیدهاند، و از طرفى تکذیب مدّعى دیدار آن بزرگوار وارد شده است.
سپس به آن سائل فرمود: از اهل بیت عصمت علیهم السلام تکذیب مدّعى دیدار رسیده است و دیگر براى او چیزى نقل نکرد.
مرحوم آیت اللَّه حاج شیخ مرتضى حائرى فرمود: در جریان تحریم تنباکو، میرزاى شیرازى با صلاحدید اصحاب خود، مانند مرحوم سید محمد فشارکى، مصممّ شد استعمال تنباکو را کتباً تحریم کند، ولى حدود یک هفته این کار به تاخیر افتاد. اصحاب میرزا ناراحت بودند، سرانجام مرحوم فشارکى - که از اعاظم شاگردان ایشان محسوب مىشده است - به حضور میرزا رفت و با کسب اجازه از ایشان، معروض داشت: چرا در صدور اعلامیه تحریم تنباکو، مسامحه مىکنید؟
میرزا فرمود: منتظر بودم مطلب توسّط دست دیگرى نوشته شود (امام زمان سلاماللَّه علیه)، امروز در سرداب مطهر این حالت برایم حاصل شد و نوشتم وفرستادم: "الیوم شرب التوتون در حکم محاربه با امام زمانعلیهالسلام است".
مرحوم آیت اللَّه حائرى در ملحقات شرح زندگانى والد محترمشان (مرحوم آیةاللَّه حاج شیخ عبدالکریم حائرى) فهرستى را درباره فیض یافتگان دیدار، تنظیم نموده است، در آنجا مىنویسد: "این فهرست که نزدیک به پانصد نفر مىرسد دلالت دارد بر نشانههایى از حضرت خلیفة اللَّه فى ارضه".
نگارنده گوید: ولى آنچه نزد این جانب است بیشتر از سى داستان نیست، ظاهراً موفق به اتمام آن نشدهاند.
در میان این آمار، داستان شیخ محمد کوفى - که نامه براى مرحوم آیت اللَّه سیّد ابوالحسن اصفهانى آورد - و داستان مسجد حاج یداللَّه رجبیان در قم، و داستان ختم آیه نور - که براى خودشان اتفاق افتاده است - و داستان شیخ عبداللَّه مهرجردى، وداستان منقول از میرزا محمدباقر اصطبهاناتى در رابطه با طلبهاى که از مقام خود صرف نظر کرده و به تهران براى تحصیل رفته است، به چشم مىخورد.
حکایتى را شنیده بودم و در بعضى کتابها هم نوشتهاند، چکیدهاش این است که مردى طالب دیدار بود و در این راه ریاضتها کشیدهاند. شبى به او نوید مىدهند که در فلان شهر (یکى از بلاد را نام مىبرند) این فیض نصیب تو مىشود. او خود را به آن شهر مىرساند. به او نوید داده مىشود که امام درب دکان فلان کاسب قفل و کلید ساز نشستهاند. وى خود را به آن دکان رساند و به فیض دیدار نائل شد؛ اما در اثنا ملاحظه کرد که پیر زنى فرتوت قفلى را به بازار آورده و از بیچارگى آن را در معرض فروش قرار داده است. اهل بازار هر کدام آن قفل را به قیمت ناچیز ارزیابى نمودند، جز کاسبى که امام در کنار دکّان او جلوس نموده بود؛ این کاسب ارزش واقعى قفل را اعلام داشت و گفت: با اندک تنزّلى حاضرم آن را بخرم و به همان مقدار کمى که تنزّل دادم در سود خود بسنده مىکنم.
پیرزن خرسند شد و قفل را به ارزش مذکور به او فروخت و رفت.
آن هنگام امام رو به آن مهمان طالب دیدار کرد و فرمود: این طور باشید تا ما خودمان شما را دیدار کنیم، و به زحمتِ ریاضت، خودتان را گرفتار نکنید.
امام صادقعلیهالسلام مىفرماید: "من سرّ أن یکون من أصحاب القائمعلیهالسلام فلینتظر ولیعمل بالورع ومحاسن الأخلاق، وهو منتظر، فإن مات و قام القائم بعده کان له من الأجر مثل أجر من أدرکه، فجدّوا وانتظروا، هنیئاً لکم أیّتها العصابة المرحومة".
کسى که دوست دارد یار امام زمانعلیهالسلام باشد، باید انتظارش توأم با پارسایى و اخلاق حسنه باشد. اگر این افراد قبل از قیام امام علیه السلام بمیرند، اجرشان همانند کسانى است که موفق به یاریش شده اند. بکوشید و منتظر باشید، گوارا باد شما را اى گروه بخشوده شده!"
داستانى از مرحوم آیت اللَّه مرعشى نجفى
مرحوم "آیت اللَّه سید شهابالدین مرعشى" یکى از مراجع تقلید شیعه که با تکمیل کتاب "احقاق الحق" و تاسیس کتابخانه کم نظیر خود، یکى از نیرومندترین نگهبانان فرهنگ شیعه محسوب مىشود، در یکى از ملاقاتهایى که با ایشان داشتم فرمود:
در نجف نزد عالمى بزرگوار (این جانب براى حفظ بعضى از جهات از ذکرنام آن عالم معذورم) به طور خصوصى درس مىخواندم. آن عالم بسیار مهذّب و مورد احترام همگان بود، و از کثرت علاقه به امام زمان(عج) در افواه اهل نجف از منتظران ظهور محسوب مىشد.
روزى براى فراگیرى درس به محضرشان رفتم، دیدم گریه مىکند و بسیار پریشان است. علت آن را پرسیدم، فرمود: شب گذشته در عالم رؤیا امتحان شدم، ولى از امتحان بیرون نیامدم، در خواب به من گفته شد که آقا ظهور کردهاند و در وادى السلام -مکان خاصى است که گورستان نجف را در بردارد- مردم با او بیعت مىنمایند، به مجرّد شنیدن این موضوع از جا حرکت کردم و به عجله وارد خیابان شدم. دیدم غوغایى از جمعیت است و همه با سرعت هر چه بیشتر به سوى وادى السلام مىروند، هر کس به فکر این است که زودتر خود را به امام برساند و با جنابش بیعت کند.
دیدم عشق دیدار امام، مردم را چنان خود باخته ساخته که کسى را با کسى کارى نیست و تمام علقهها را به فراموشى سپردهاند؛ آنها که تا دیروز به من عشق مىورزیدند دیگر به من اعتنا نمىکنند، بلکه با لحنى تند مىگویند: آقا کنار رو و مانع راه ما نباش.
کوتاه سخن آنکه احساس کردم ظهور امام بازارم را کساد کرده است، از همانجا نقشه کشیدم که در ملاقات با امام ایشان را محترمانه از ظهورش منصرف سازم. بعد از آنکه با هزار سختى به خدمتش رسیدم، عرض کردم: فدایت شوم! خودتان را به زحمت انداختید، ما کارها را ساماندهى مىکردیم، نیازى نبود که خود را گرفتار سازید و زحمات طاقت فرساى رهبرى را به عهده بگیرید. با این قبیل سخنها مىخواستم امام را از ظهورش منصرف کنم، بعد از چند جمله از این نوع گفتارها، یک مرتبه از خواب بیدار شدم و فهمیدم که هنوز لیاقت حضرتش را ندارم.
نگارنده گوید: از این حکایت، من و امثال من باید حساب کار خود را بکنند؛ بدانیم که تا اصلاح نشویم وحتى المقدور از آلودگى گناه و ظلمت هوا و هوس بیرون نیاییم، انتظار همنشینى و دیدار آن عزیزِ ابرار و قدوه أخیار را نداشته باشیم.
آیینه شو، جمال پرى طلعتان طلب
جاروب کن تو خانه و پس میهمان طلب
دیدگاه آیت اللَّه آقاى وحید خراسانى در امر ملاقات
مرجع عظیمالشان و استاد محترم حضرت آیت اللَّه آقاى وحید خراسانى که علاوه بر مقامات عالیه فقه و اصول، در این گونه اُمور هم کارشناس و خبرهاند، بارها در جلسات خصوصى و عمومى فرمودهاند: ملاقات در غیبت کبرى به دو صورت واقع شده و مىشود:
1 - ملاقات در حال اختیار.
2 - ملاقات در ظرف اضطرار.
ملاقات در حال اختیار فقط منحصر به افرادى نظیر سیدبن طاووس است که احیاناً امامعلیهالسلام را دیده و شناخته و از او کسب فیض کردهاند.
و امّا ملاقات در حال اضطرار مربوط به افرادى است که در حال گرفتارى شدید به ذیل عنایت امام متوسّل مىشوند، و امامعلیهالسلام خود و یا توسط افرادى که دارند از او دستگیرى مىنماید.
و نیز فرمودند: آنها که در اثر لیاقت و شایستگى به فیض دیدار موفق شوند، به کسى نمىگویند؛ ایشان در دنبال کلامشان این شعر را مى خواندند:
این مدعیان در طلبش بىخبرانند
آن را که خبر شد، خبرى باز نیامد
این جانب در مسئله فیض دیدار حضرت مهدى - عجلاللَّه تعالى فرجه - در زمان غیبت کبرا، پیرو نظر فقهاى شامخین و محدّثان واقع بین مىباشم، نه طرفدار تفریط هستم و نه گرفتار افراط؛ آنچه مورد نظر اشخاص برجسته و شناخته شده باشد قبول دارم و به انظار و افکار استوانههاى علم و دین، از مرحوم کلینى و مفید گرفته تا بزرگان عصر حاضر، احترام مىگذارم؛ همانگونه که علامه بحرالعلوم وامثال او فرمودهاند این فیض را در حال اختیار، تابع سنخیّت روحى با ولىّ امر حضرت حجةبن الحسن العسکرى مىدانم، آن هم در چتر استتار و حفظ اسرار.
این چنین نیست که باب این نعمت بر همه کس مسدود و این طور هم نیست که بر همه کس مفتوح باشد، تا کار به جایى رسد که هر بیمار روانى یا درویش بیابانى و دکاندار خیابانى به خود اجازه دهد با ساختن یک خواب و یا تخیّل یک مکاشفه دروغین، خود را مدّعى دیدار و وابسته به آن شهریار معرّفى کند.
پیام من به توده مردم این است که طبق حدیث علوى که "در هر حرکتى شناخت لازم است" [52] در بدو امر مرجع تقلید خودشان را از طریق خبرگان عادل مشخّص کنند و بعد از آن، بدون تأیید آن مرجع در امر دین به گفته هیچ سخنران و به کتاب هیچ نویسندهاى اعتماد نکنند، حتى همین کتاب مرا بدون تأیید نخرند و نخوانند.
پیام من به همه آنهایى که از اقصى نقاط کشور، شبهاى چهارشنبه به این امید (دیدار امام) راهى جمکران مىشوند، این است که ما مکلّف به تحصیل مقدّمات ملاقات نیستیم، تکلیف ما پیروى از مکتب آن بزرگوار، یعنى انجام واجبات و ترک محرمات است، امام را هم که ببینیم غیر از این از ما انتظار ندارد.
پس بیاییم خود را اصلاح و از لوث گناه پاک سازیم، چه موفق به دیدار بشویم یا نشویم. با خود اندیشه کنیم که آیا امام راضى است هر هفته هزاران زن، بدون اجازه شوهر و یا بدون همراهى با محارم خود، آن هم با حجاب ناقص و اجتماع مختلط به عنوان دیدن، به مسجد جمکران سفر نمایند؟!
آیا امامعلیهالسلام راضى است به نماز اهمیّت داده نشود و محکمات دینى متروک و به فراموشى سپرده شود و به جاى آنها وقت خود را صرف شنیدن نوارهاى مبتذل و داستانهاى بى اساس بنماییم.
پیام من به اهل دیانت این است که از امر به معروف ونهى از منکر فاصله نگیرند، با عبادات ساختگى و مجعول پیر زنان و یا صوفیّه و قلندران ستیز کنند، با اسراف و تجمل هر چند در چتر مسجد و محراب باشد مبارزه کنند، زنان را از اختلاط با نامحرمان نهى کنند، با مدّاحان دروغین و واعظان غیر راستین مبارزه نمایند و صحنه هدایت را به دست با کفایت عالمان دل سوز و فقیهان متفکّر بسپارند.
دیدگاه مرحوم آیت اللَّه بروجردى در امر تبلیغ
از مرحوم آیت اللَّه بروجردى نقل مىشود که به طلاب مىفرمود: هر که مىتواند تبلیغ خداپسندانه کند، براى تبلیغ برود و اگر نمىتواند و از عهده آن بر نمىآید در قم بماند، و آنچه را که دیگران درست کردهاند خراب نکند.
دیدگاه مرحوم آیت اللَّه حائرى در امر تبلیغ
مرحوم آیت اللَّه حائرى صریحاً مىفرمود: کسى که مجتهد و یا قریب الاجتهاد نباشد نباید به منبر رود، مگر آنکه کتاب تأیید شدهاى را همراه ببرد و از رو بخواند، ومىفرمود: تعارض احادیث و تزاحم حکایات و اخبار، نیروى تفکر لازم دارد.
